همیشه عطسه بدترین زمان را برای آمدن انتخاب می‌کند؛ سالن ساکت سینما، آسانسور پر از آدم یا درست در لحظه‌ی قراری مهم. زمان‌هایی وجود دارد که نمی‌خواهید مواد موجود در عطسه‌ را در آن مکان پخش کنید. آیا نگه‌داشتن عطسه خطرناک نیست؟

علت عطسه چیست؟

عطسه عکس‌العمل غیرارادی فیزیولوژیکی پیچیده‌ای است و زمانی اتفاق می‌افتد که ماده یا ذره‌ی محرکی را تنفس می‌کنید که ازطریق حفره‌های بینی به پوشش بینی شما می‌رسد. این آغازگرها موجب آزادشدن هیستامین می‌شوند و سلول‌های عصبی موجود در پوشش درون بینی را تحریک می‌کنند که ازطریق عصب سه‌قلو به مغز می‌رسند. وقتی مغز این سیگنال را دریافت می‌کند، دستور فعال‌شدن عضلات گلو را می‌دهد و ریه آماده‌ی آزادکردن انفجاری از هوا از مسیر نای می‌شود. این هوا موجب می‌شود ذراتی که بینی را تحریک کرده‌اند، به‌سمت خارج از بینی رانده شوند. عطسه‌ها چنان قدرتمند هستند که ذرات همراه‌با آن‌ها می‌توانند تا ۶ تا ۸ متر دورتر بروند.

درصورت نگه‌داشتن عطسه چه اتفاق می‌افتد؟ این فشار باید جایی برود. اگر شما دهان یا بینی خود را بسته نگه دارید، فشار ایجادشده به‌سوی سینوس‌ها یا حفره‌ی بینی یا پایین گلو پشت قفسه‌ی سینه برخواهد گشت. سرکوب عطسه با نگه‌داشتن بینی یا دهان به ایجاد فشاری درحدود ۵ تا ۲۴ برابر فشار عطسه‌ی معمول منجر می‌شود. دکتر احمدرضا صداقت، متخصص گوش و حلق و بینی می‌گوید:

این وضعیت مانند این است که مثلا فلوید می‌ودر، بوکسور معروف آمریکایی، به شما مشت بزند. دست‌کش‌های او تنها در کسری از ثانیه با صورت شما در تماس قرار خواهد گرفت؛ اما مقدار نیرو طی این زمان کوتاه چنان زیاد است که می‌تواند آسیب واقعی ایجاد کند.

تأثیرات سلامتی حاصل از نگه‌داشتن عطسه چیست؟

فشار به‌دام‌ انداخته‌شده، علت خطرناک‌بودن نگه‌داشتن عطسه است. گوش‌های شما ممکن است درمعرض خطر قرار گیرد. وقتی شما عطسه‌ی خود را نگه می‌دارید، هوا و فشار می‌تواند وارد لوله‌های استاش (مجاری ارتباط‌دهنده‌ی گلو به گوش میانی) و موجب پارگی پرده‌ی گوش شود. در موارد شدیدتر، این وضعیت می‌تواند پارگی ساختارهای ظریف گوش داخلی و از‌دست‌دادن شنوایی را سبب شود.

افزون‌براین، فشار ناشی از نگه‌داشتن عطسه می‌تواند موجب پارگی رگ خونی کوچکی در چشم یا بینی یا پرده‌ی گوش شود؛ اما این اتفاق بسیار نادر است. یک مورد نادر دیگر نیز این است که نگه‌داشتن عطسه می‌تواند موجب پارگی آنوریسمشود. آنوریسم وضعیتی است که در آن، قسمتی از دیواره‌ی سرخ‌رگ ضعیف و برآمدگی ایجاد می‌شود. این بخش ضعیف‌شده‌ی رگ خونی در هر زمان ممکن است پاره شود و گاهی هم اصلا پاره نمی‌شود؛ اما تغییر ناگهانی در فشار داخل جمجمه می‌تواند موجب افزایش احتمال پارگی آن شود.

البته، باید این نکته را مدنظر قرار داد افرادی که بیشتر درمعرض خطر این آسیب ها قرار دارند، معمولا کسانی هستند که مشکلات سلامتی خاصی نظیر عروق خونی غیرعادی دارند یا به‌نوعی جراحت در ناحیه‌ی سر یا گردن یا قفسه‌ی سینه دچار هستند یا اینکه اخیرا عمل جراحی مغز و عروق و سینوس انجام داده‌اند.

نتیجه‌ نهایی: آیا باید عطسه را نگه داشت؟

عملکرد عطسه آزادکردن فشار است. اگر شما آن را نگه دارید، نه‌تنها از انجام کار بدن خود مانع شده‌اید (پاک‌کردن مواد تحریک‌کننده‌ی بینی)؛ بلکه بدن خود را با حفظ این فشار درمعرض خطر قرار داده‌اید. بااین‌حال، اگر زمانی وجود دارد که واقعا نمی‌خواهید عطسه کنید، می‌توانید با تحریک دیگر اعصاب حسی خود عکس‌العمل غیرارادی عطسه را مهار کنید. شما می‌توانید این کار را با بیرون‌راندن هوا از بینی یا فشاردادن منطقه‌ای از لب که درست زیر بینی قرار گرفته یا با مالیدن بینی انجام دهید.

به‌یاد داشته باشید هنگام عطسه، آداب مناسب را درزمینه‌ی انتشار اجرام موجود در آن رعایت کنید. پوشاندن بینی با یک دست که در زمان کودکی یاد می‌گیریم، توصیه‌ای کهنه است. اکنون «عطسه در آرنج» که از آن برای لمس چیزهایی مانند دست‌گیره و زنگ در و صفحه‌ی تبلت یا کیبورد استفاده نمی‌کنید یا عطسه در دستمال و شستن دست‌ها پس از آن توصیه می‌شود. این روش‌ها موجب کاهش اسپری بزاق و مخاط نمی‌شود؛ اما ازآنجاکه اشیای زیادی را با آرنجتان لمس نمی‌کنید، از افراد دیگر دربرابر ذرات ویروسی و باکتریایی موجود در عطسه‌ی خود محافظت می‌کنید.