بسیاری از گوشی‌هایی که از پنل‌های OLED برخوردار هستند در به‌روزرسانی‌های اخیر خود قابلیتی به نام DC Dimming یا تنظیم نور به‌روش DC را دریافت کرده‌اند. اما اضافه شدن این شیوه‌ی تنظیم نور به‌عنوان یک گزینه در این گوشی‌ها چه فایده یا دلیلی داد؟ دراین مطلب به چیستی این قابلیت و تمایز آن با روش تنظیم نور PWM می‌پردازیم.

پنل‌های OLED ویژگی‌های مثبت زیادی دارند؛ دقت نور بهتر و کنتراست بیشتر و رنگ مشکی عمیق‌تر درکنار روشنایی بیشتر و باریک‌تر بودن نسبت به پنل‌های LCD باعث شده است شرکت‌های بسیاری در گوشی‌های هوشمند پرچم‌دار خود از این نوع پنل‌های نسبتا گران‌تر استفاده کنند. البته امروزه در بازار میان‌رده‌ها نیز گوشی‌هایی مثل شیائومی Mi 9SE و سامسونگ گلکسی J6 پلاس نیز به چشم می‌خورند که درکنار سایر ویژگی‌های پرچم‌دار خود، از این نوع پنل‌ها نیز برخوردار هستند؛ اما یک نکته‌ی منفی در مورد پنل‌های OLED وجود دارد و آن نحوه‌یمدیریت نور پنل در سطوح روشنایی پایین است.

بسیاری از پنل‌های OLED از روشی به نام Pulse Width Modulation یا PWM برای تعدیل روشنایی صفحه استفاده می‌کنند. این روش از روش تنظیم نور DC که در پنل‌های LCD مورد استفاده قرار می‌گیرد متفاوت است. بسیار از کاربران قادر به تشخیص تفاوت روش‌های DC و PWM نیستند؛ اما درصد محدودی از کاربران وجود دارند که روش تنظیم نور PWM روی چشم آن‌ها اثر می‌گذارد. باتوجه‌به رواج روز‌افزون پنل‌های OLED و شروع استفاده از آن‌ها در گوشی‌های میان‌رده ضرورت توجه به کاربرانی که به شیوه‌ی PWM حساس هستند افزایش می‌یابد.

برای اینکه فهم درست‌تری از روش تعدیل نور DC پیدا کنیم، لازم است ابتدا در مورد PWM و چرایی تأثیر منفی آن روی برخی کاربران اطلاعات کسب کنیم.

PWM Dimming چگونه کار می‌کند؟

PWM که مخفف Pulse Width Modulation است برای تنظیم روشنایی نمایشگر بر مبنای مدت‌زمان پالس‌های نوری ساطع‌شده عمل می‌کند. به عبارت ساده‌تر، درواقع شما هنگام تنظیم نور در روش PWM با مدت‌زمان روشن بودن صفحه بازی می‌کنید. به این شکل که وقتی روشنایی را کاهش می‌دهید، نمایشگر برای مدت طولانی‌تری خاموش می‌ماند و خاموشی‌های آن نسبت به روشن بودن‌ها افزایش می‌یابد. چشم ما این حالت را به‌عنوان روشنایی کمتر و صفحه‌ی تاریک‌تر درک می‌کند.

دلیل اینکه شاید تاکنون متوجه این خاموش و روشن شدن‌ها نشده‌اید این است که فرکانس پالس‌های مورد بحث به‌حدی زیاد بوده و معمولا بالای ۲۰۰ هرتز است که چشم انسان قادر به مشاهده‌ی تک تک آن‌ها نیست. در عوض، میانگین چشم میزان نوری که از این پالس‌ها ساطع می‌شود را می‌بیند. بنابراین، سرعت روشن و خاموش شدن پنل است که روشنایی درک شده توسط چشم را تعیین می‌کند.

نموردار پیش رو که از سایت oled-info گرفته شده است، نحوه‌ی کار سیستم تعدیل نور PWM را نشان می‌دهد.

همان‌طور که مشاهده می‌کنید در روشنایی ۱۰۰ درصد نور صفحه همواره روشن است. وقتی روشنایی را به ۵۰ درصد کاهش دهید، نور صفحه به‌صورت منظم چشمک می‌زند؛ یعنی در روشنایی ۵۰ درصد توازن بین مدت زمان خاموشی و روشنی برقرار است. در روشنایی ۲۵ درصد و پایین‌تر، مدت‌زمان خاموش ماندن نمایشگر نسبت به روشن ماندن آن افزایش قابل‌ملاحظه‌ای پیدا می‌کند که این مسئله موجب پدیده‌ی flicker یا پرپر زدن می‌شود.

پرپر زدن تصویر در PWM چه مضراتی دارد؟

معمولا حتی در پایین‌ترین سطح روشنایی نمایشگر، چشم انسان عادی قادر به رؤیت پرپر زدن‌های ناشی از سیستم PWM نیست؛ اما این به آن معنا نیست که شما به هیچ عنوان تحت تأثیر قرار نمی‌گیرید. برخی افراد نسبت به پدیده‌ی موردبحث حساس‌تر هستند و در این افراد تنظیم نور به روش PWM می‌تواند منجر به خستگی چشم، سردرد و حتی در درازمدت موجب میگرن شود. این مسئله به‌خصوص در مورد استفاده از گوشی در شرایط نوری کم مصداق پیدا می‌کند.

DC Dimming چیست؟

روش تعدیل نور به شیوه‌ی DC، روشنایی را با تغییر توان ورودی به مدار تنظیم می‌کند. از آن‌جایی که توان برابر است با حاصل‌ضرب ولتاژ در جریان، افزایش و کاهش هریک از این مقادیر، نیروی ورودی به پنل را کاهش می‌دهد و در نتیجه روشنایی صفحه کم می‌شود.

ظاهرا همه‌ چیز ساده به‌نظر می‌رسد، ما چرا تولیدکنندگان گوشی‌های هوشمند در نمایشگر‌های AMOLEDگوشی‌های خود از DC Diming استفاده نمی‌کنند؟

با اینکه تولیدکنندگان گوشی‌های هوشمند سال‌های زیادی است که از تنظیم نور DC در نمایشگرهای LCD استفاده می‌کنند، استفاده از این روش در نمایشگرهای AMOLED به‌تازگی آغاز شده است. این موضوع به‌دلیل آن است که روش DC در پنل‌های OLED یک نقص بزرگ ایجاد می‌کند؛ نقص مذکور رنگ‌باختگی نمایشگر در سطوح پایین روشنایی است به‌طوری که اگر نور صفحه کم باشد، شفافیت رنگ‌ها کاملا تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛ چرا که در  پنل‌های OLED، تغییر ولتاژ می‌تواند در رنگی که از پنل ساطع می‌شود تغییر ایجاد کند. بنابراین، در نتیجه‌ی کاهش ولتاژ، کیفیت تصویری که توسط نمایشگر گوشی ارائه می‌شود افت محسوسی پیدا می‌کند.

راهکار چیست؟

تولیدکنندگان گوشی هوشمند با رفته رفته از تأثیر منفی احتمالی استفاده از PWM در نمایشگرهای OLED رو سلامتی کاربران آگاهی پیدا کرده‌اند؛ اما از آن‌جایی که تأثیر یادشده کاربران محدودی را شامل می‌شود، سازندگان گوشی‌های هوشمندی که نمایشگر OLED دارند، تصمیم گرفتند سیستم تنظیم نور DC را به‌عنوان یک گزینه به امکانات گوشی گوشی‌های خود اضافه کنند. برای مثال وان‌پلاس در وان‌پلاس ۷ پرو، شیائومی در می ۹ و هواوی درپی ۳۰ و پی ۳۰ پرو در به‌روزرسانی‌های اخیر این گوشی‌ها اقدام به افزودن تعدیل نور DC کرده‌اند. ویوو، اوپو و میزونیز از دیگر شرکت‌هایی هستند که افزودن این امکان را در دستور کار خود قرار داده‌اند.

لازم به تأکید است که هرچند سیستم PWM در نمایشگرهای OLED می‌تواند باعث ناراحتی برای برخی از کاربران شود، اکثر کاربران تفاوتی را احساس نمی‌کنند. بنابراین، مهم است که بدانید حساسیت شما به پرپر زدن تعیین می‌کند که شما تحت تأثیر این پرپر زدن تصویر قرار می‌گیرید یا نه.

چنان‌چه در نتیجه‌ی کار طولانی با گوشی دچار خستگی چشم یا سردرد می‌شوید، بهتر است سریعا PWM را مقصر ندانید و قبل از هرچیز عادات خود در کار با گوشی را اصلاح کنید؛ مثلا نور نمایشگر را به‌جای قرار داد رو ۱۰۰ درصد روی درصد مناسبی تنظیم کنید و هنگام کار با گوشی، آن را در فاصله‌ی مناسبی از چشم خود بگیرید.