محققان دانشگاه صنعتی اصفهان با همکاری دانشگاه ملی سنگاپور از موادی ارزان و در دسترس، نانوالیافی برای ترمیم زخم‌های سطحی و عمقی و با قابلیت کنترل رطوبت و نفوذ اکسیژن به محل زخم تهیه کرده‌اند.

 الهام وطن‌خواه، دانشجوی دکتری نساجی در دانشگاه صنعتی اصفهان و محقق طرح در این باره اظهار کرد: با توجه به میزان بالای جراحات پوستی، نیاز به جایگزین‎های پوستی متناسب با نوع زخم ضروری است. این عوامل زمینه‌ی تحقیقات گسترده در معرفی فرآورده‎های پوستی جدید برای درمان این آسیب‎های پوستی را فراهم کرده است.

وی افزود: در همین راستا، در این تحقیق تلاش شده است نانوالیافی از یک ترکیب جدید برای درمان ضایعات پوستی معرفی شود. هدف ما در این تحقیق، تغییر نسبت ترکیب مواد سازنده‌ی نانوالیاف برای دستیابی به خواص لازم جهت ترمیم ضایعات پوستی سطحی و عمیق بوده است.

وطن‌خواه تصریح کرد: نانوالیاف تهیه شده که از جنس سلولز استات/ژلاتین است، ساختاری شبیه به پوست بدن دارد و از زیست‌تخریب‌پذیری مناسبی برخورداراست. استفاده از مواد نسبتأ ارزان قیمت که به لحاظ تجاری نیز در دسترس هستند و روش الکتروریسی به‌ عنوان مرسوم‎ترین و مقرون به صرفه‎ترین روش تولید نانوالیاف، از دیگر دستاوردهای این تحقیق است. نکته‌ی جالب این است که تنها با تغییر نسبت ترکیب سلولز استات به ژلاتین، این نانوالیاف‌ می‌تواند به عنوان پانسمان زخم‌های سطحی و یا داربست در بازسازی زخم‌های عمیق به کار رود.

وطن‌خواه درمورد ویژگی اخیر این محصول عنوان کرد: در این تحقیق، نانوالیاف سلولز استات/ژلاتین با نسبت‎های مختلف 25/75، 50/50 و 75/25 تولید شده است. نتایج آزمایش‌های مختلف نشان داده است که با افزایش میزان ژلاتین، خاصیت چسبندگی این نانوالیاف افزایش می‎یابد. در این میان، نانوالیاف سلولز استات/ژلاتین با نسبت 25/75 پتانسیل استفاده به‌ عنوان پانسمان جهت درمان جراحات سطحی پوست را داراست، درحالی‌ که نانوالیافی با نسبت عکس 75/25 به عنوان داربست جهت بازسازی آسیب‎های عمیق پوستی قابل استفاده‎ خواهند بود.

وی در ادامه افزود: جراحات پوستی به دو گروه عمده‌ی جراحات سطحی و عمیق تقسیم می‌شوند؛ در جراحات سطحی، تنها لایه‌ی اپیدرم پوست دچار آسیب می‎شود در حالی‌که در جراحات پوستی عمیق، علاوه بر اپیدرم، لایه‌ی درم نیز دچار آسیب می‎شود. انتخاب ساختار مناسب جهت درمان هر یک از این جراحات، بسیار مهم است. در فرایند ترمیم هر دو نوع زخم، قابلیت جذب اگزودا (ترشحات چرکی)، نفوذپذیری نسبت به اکسیژن و کنترل رطوبت از جمله ویژگی‎های ضروری جایگزین پوستی مورد استفاده است.

محقق طرح خاطرنشان کرد: علی‌رغم این ضروریات مشابه، خاصیت چسبندگی جایگزین پوستی بسته به کاربرد مورد نظر متفاوت است. در درمان جراحات سطحی، پانسمان مورد استفاده باید به سادگی و بدون آسیب به بافت در حال ترمیم، قابل تعویض باشد و بنابراین نباید به سطح زخم بچسبد. در مقابل، جایگزین‎های پوستی که بعنوان داربست جهت مهندسی بافت صدمات عمیق پوستی بکار می‎روند، باید بستر مناسبی جهت اتصال، چسبندگی و تکثیر سلول‎های موجود در لایه‌ی درم پوست را فراهم کنند و با ترمیم بافت، خود تخریب شوند.

وی افزود: نانوالیاف تهیه شده با شبیه‎سازی ابعادی و ساختاری ماتریکس خارج سلولی طبیعی، تعامل مطلوب با سلول‎ها را امکان‌پذیر می‎کند. همچنین تخلخل موجود در ساختار نانولیفی، انتقال مواد مغذی به سلول‎ها و دفع ضایعات سلولی را نیز فراهم می‏‌کند که این موارد، عوامل کلیدی در موفقیت فناوری مهندسی بافت در بازسازی بافت‎های آسیب دیده به ‎شمار می‎روند.

وطن‌خواه امیدوار است که با انجام آزمایش‌های تکمیلی در مدل‎های حیوانی (in vivo) و نیز کارآزمایی بالینی، ساختارهای تولید شده را بهبود بخشیده و بتوان از آن‎ها در درمان انواع جراحات پوستی استفاده کرد. علاوه‌ بر این، رهاسازی انواع داروها به‎ منظور تسهیل بهبود زخم و کاهش عفونت از دیگر زمینه‌های کاربردی این نانوالیاف خواهد بود.

نتایج این تحقیقات که توسط الهام وطن‌خواه، دکتر لاله قاسمی مبارکه عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان و همکارانشان از دانشگاه ملی سنگاپور انجام شده است، در Journal of Biomateials Applications به چاپ رسیده است.